Hinduizm ve Budizm

HİNDUİZM ve BUDİZM

Hinduizm, daha çok Hindistan’da yaygın olan bir dindir. Hinduizmin bilinen bir kurucusu yoktur. MÖ 1500 yıllarından itibaren ortaya çıkmıştır.

Hinduizmin en belirgin yönü toplumu kastlara ayırmasıdır. Kast, “aynı işle meşgul olan, görev ve gelenekleriyle birbirine sımsıkı bağlanan insanların meydana getirdiği birlik” anlamına gelir. Kast sistemi, insanları sınıflara ayırır ve şu dört ana unsurdan oluşur:

Rahipler ve Bilginler (Brahmanlar)
Prensler ve Askerler (Kşatriyalar)
Esnaf ve Çiftçiler (Vaisyalar)
İşçiler ve Köleler (Sudralar)
Ayrıca kast sis temine dâhil edilmeyen,
kast dışı kabul edilen paryalar(toplum dışı sayılanlar) vardır.

Hinduizmin temelinde Brahma (Mutlak Varlık) inancı olmakla birlikte birden çok tanrının varlığına inanılmaktadır. Brahma, Vişnu ve Şiva en önemli tanrılardır. Brahma yaratıcı, Şiva yok edici, Vişnu koruyucu tanrıdır. Hinduizmin kutsal kitapları Vedalar’dır.

Hinduizmde ibadet bireysel olup belli bir şekli yoktur. Hindular ibadetlerini tapınaklarda (Mandir) yapabildikleri gibi başka yerlerde de yerine getirebilirler. Ganj Nehri’nde yıkanmak Hinduizmde ibadet sayılır. Günlük ibadete sabah şafaktan önce başlanır, doğuya doğru dönülerek oturulur. Hinduizmde “karma” denilen neden-sonuç yasası vardır. Buna göre insan geçmişte yaptıklarının karşılığını başka bir bedende tekrar dünyaya gelerek görecektir. Hindu inancına göre ruh ölümsüz olup onun bir bedenden bir başka bedene geçerek sürekli yaşadığına inanılır. Bu inanca reenkarnasyon veya tenasüh (ruh göçü) adı verilir. Reenkarnasyon inancına göre ölen kişi, yaptığı işlerin iyi ya da kötü olmasına göre insan, hayvan veya bitki biçiminde yeniden dünyaya gelir. Hindular ruhun ölümsüzlüğüne inandıkları için ölülerini gömmezler. Cesetlerini yakarak küllerini kutsal kabul ettikleri Ganj Nehri’ne atarlar. Hinduizmde ineklerin önemli bir yeri vardır. Dokunulmaz ve kutsal kabul edilirler. Etlerinin yenilmesi de yasaktır.

Budizm MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da Buda tarafından kurulmuş ve daha sonra yaygınlaşmış olan bir dindir. Hindistan’da ortaya çıkmasına rağmen mensupları, daha çok bu ülke dışında bulunmaktadır. Budizmin kurucusu olan Buda, MÖ 563-483 yılları arasında yaşamış bilge bir kişidir. Asıl adı Sidharta olan Buda, aydınlanmış anlamına gelir. Buda, yaşadığı süre içinde insanlara ahlaklı olmayı öğütlemiş, putlara tapmayı yasaklamıştır. Kendisinden sonraki dönemlerde düşünceleri sistemleştirilerek heykelleri yapılmış ve bir put hâline getirilip tapınılmaya başlanmıştır. Budizmde inancın temelini, “Buda’ya sığınırım, Dhamma’ya sığınırım ve Sangha’ya sığınırım.” ifadesi oluşturur. Bu ifadeyi

söylemeyen kişi Budist sayılmaz. Budizmde tanrının varlığı veya yokluğu ile ilgili bir ifade kullanılmaz. Ancak bazı Budistler Buda’yı tanrı konumunda görürler.

Buda, öğretilerini insanlara vaazlarıyla sözlü bir şekilde iletmiştir. Kendinden sonra kutsal bir kitap bırakmamıştır. Ancak Buda’nın sözleri daha sonra yazılmıştır. Bu şekilde oluşan Budizmin kutsal metinlerine, “üç sepet” anlamına gelen “Tripitaka” adı verilmiştir. Budizmde belirli bir ibadet ve dua şekli yoktur. Budistler tapınakları Pagoda’ya giderek Buda’nın heykeline saygı gösterirler. Bunun yanında evlerinde bir köşede bulundurdukları Buda heykeline de saygıda bulunarak ibadet ederler. Ayrıca kutsal metinlerin okunması, meditasyon ve belli zamanlarda oruç tutmak da ibadet kabul edilir. Budizmde, Hinduizmde olduğu gibi ruhun bir başka bedende yeniden dünyaya gelmesi anlayışı vardır. Ölüler reenkarnasyon inancı gereği genelde yakılmaktadır. Budizmde en önemli inanışlardan biri nirvana anlayışıdır. Nirvana, insanın bütün istek ve hırslarının yok olduğu, ıstırapların bittiği, saf, temiz bir duruma kavuşmaktır. Buda, mutlu olabilmek için nirvanaya ulaşmak gerektiğini belirtir.